• Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de voettekst

Core Connections

Leiders met impact

  • Wat we doen
    • Voor Start-ups
    • Voor Grown-ups
    • Voor Scale-Ups
    • Voor Corporates
  • Over ons
  • Succesverhalen
  • Lezen & Kijken
  • Werken bij
  • Contact
  • 085-0608860
  • info@coreconnections.nl

Casus: De kracht van storytelling voor organisaties

Verhalen vormen onze ervaringen en ervaringen vertellen we in de vorm van verhalen. Over elke organisatie die wij kennen hebben we een verhaal. Maar klopt dat verhaal ook altijd met de werkelijkheid?

De eerste storytellers kwamen uit traditionele culturen. In veel traditionele culturen hadden de storytellers een bijzondere rol. Zij waren de krachtigste adviseurs van de koning, vorst of andere heerser. Zij waren in staat om de ervaringen van een volk te bundelen en de geschiedenis en de toekomst te schrijven. Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars. Historisch onderzoek over elk willekeurig onderwerp laat echter al snel zien dat geschiedenis een multi-interpretabel verhaal is. Bewuste aandacht voor storytelling voor organisaties heeft als doel om een (succes) verhaal over de tijd te trekken.

Steeds meer wetenschappers omarmen de theorieën over storytelling. Storytelling leert ons dat alles een verhaal is. Marketing, media, wetenschap, politiek en allerlei organisaties en instituties hebben een sterke invloed op ons leven. Deze invloed vertaalt zich in de verhalen die we aan elkaar vertellen. Deze verhalen vormen onze ervaringen en gelijktijdig hebben we ook weer verhalen over zaken als marketing, wetenschap, politiek en allerlei organisaties. Alles wat we weten kennen we aan de hand van verhalen. Elk verhaal wordt anders verteld. Kunst, religie, wetenschap en reclameteksten hebben hun eigen taal en een unieke manier om met de wereld te communiceren.

We leven in verhalen en gelijktijdig vormen wij die verhalen ook. Sommige organisaties hebben een gewenst effect op de verhalen over hunzelf en sommigen niet. Daarbij is er ook altijd een deel van het verhaal over jezelf, waar jezelf geen invloed op hebt. Daarom is het deel waar je wel invloed op hebt van extra groot belang.

Je kan niet, niet je verhaal vertellen

Mc Donnalds, Semco, Virgin, Google, Apple, Hema of de NS, welk verhaal hebben we daarover? En kloppen deze verhalen ook met de werkelijkheid of zijn dit slechts verhalen die we aan elkaar vertellen? Kan het zo zijn dat door het veelvuldige vertellen van een verhaal, een verhaal hierdoor waarheid wordt?

Elk bedrijf heeft te maken met storytelling, ook de organisaties of bedrijven die niet aan storytelling doen. Zelfs de melkboer die niet eens merken verkoopt, maar glazen flessen zonder reclame verkoopt, heeft te maken met storytelling en daarmee branding. Immers dat ‘authentieke’ is het verhaal wat de melkboer vertelt. De communicatiespecialist Watzlawick zei al: ‘je kunt niet, niet communiceren’. Ik trek zijn stelling door en zeg dat je niet, niet het verhaal van een organisatie kan vertellen. Verhalen vertel je door hetgeen je zegt, hetgeen je niet zegt, wat je uitbeeld, je eerste impressie op anderen, je reclame en hoe je klanten en/of potentiële klanten over je spreken.

Humanitas Akropolis, een organisatie die bewust gebruik maakte van Storytelling

Humanitas is een zorginstelling die een aantal jaren geleden een markante charismatische leider had. Bij Humanitas waren vele vanzelfsprekendheden net iets anders. Zorg was niet de focus, maar welzijn en het menselijk geluk. Van tijd tot tijd was er zelfs een excessief feest, met name toen de directeur 65 jaar werd. Beelden van een olifant in het hoofdgebouw en gekleurde boa’s staan mij op het netvlies.

Humanitas Rotterdam, locatie Akropolis werd een poos geleid door Hans Becker en zijn assistent Topsy Ross. Humanitas was een spraakmakende organisatie voor ouderenzorg. In 1999 werd Becker verkozen tot zorgmanager van het jaar. Storytelling was een belangrijke factor in het succes van Becker en Humanitas. Becker had een aantal adviseurs in dienst die zijn organisatie op een bewuste en gestructureerde manier met de dimensie van storytelling hielp. In 2010 is Becker afgetreden.

Kernwaarden Humanitas (ten tijde van voormalig directeur Hans Becker)

Hans Becker zei eens dat hij het belangrijk vond dat iedereen de waarden van de organisatie kent. Deze waarden moeten simpel en kort zijn. Daarom heeft Humanitas haar waarden kort en bondig weergegeven.

  • Use it or loose it

Wanneer je de capaciteiten van jezelf en de mensen in je organisatie niet benut, dan mis je vele wegen die naar het geluk leiden. In het bijzonder wanneer je de de wijsheid van de ouderen niet aanspreekt en benut, dan ebt deze kennis en wijsheid langzaam maar zeker weg. Daarom betrekt Humanitas haar bewoners in de dagelijkse gang van zaken.

  • Ja-cultuur

Binnen de instelling van Hans Becker was het zo dat er een hoge mate van co-creatie bestond. Iedereen kon overal over mee denken en beslissen, sterker nog, wanneer iemand een idee of een plan had, was het op voorhand al een mogelijk plan. In de praktijk werd er wel even over gepraat, maar de consensus kwam er altijd. Er werd altijd uitgegaan van redelijkheid en open communicatie. Wanneer iemand bijvoorbeeld 5 hondjes op haar kamer wilde hebben, gingen de verzorgers van Humanitas met deze vrouw in gesprek. Toen het helder was waarom ze hondjes op haar kamer wilde, bleek dat 2 hondjes in feite ook wel voldoende waren. Alles was mogelijk en gezamenlijk zocht Humanitas naar oplossingen. Becker moet zoiets gedacht hebben als ‘de oplossing is het probleem ook helemaal niet’.

  • Extended Family

Bij Humanitas gaan ze er vanuit dat je verbonden bent met de mensen waar aan je zorg verleend. Je verbindt je op een dieper niveau dan bij de meeste zorginstellingen het geval is. De sfeer is dan ook niet een formele, maar een informele familiare sfeer. De verzorgers staan dichter bij de ouderen dan bijvoorbeeld in een traditioneel verzorgingshuis. Deze hechte band van verzorger en bewoner komt in de buurt van een familiare sfeer. Mensen zijn echt en gaan het contact aan. De waarden die hiermee samen hangen vatten ze samen in de frase ‘extended family’.

Een Junk als huisdier

De directeur was een flamboyante directeur, wat op zichzelf al een spraakmakend verhaal was. De 65-jarige directeur was getrouwd met een 30-jarige Turkse man, en had daarnaast nog twee andere vriendjes, zo wist hij mensen te pas en te onpas te vertellen. Één van die vriendjes had een hobby, namelijk het gebruik van heroïne. Ze noemden hem ook wel een junk. Deze junk liep altijd in een trainingspak en eens in de zoveel tijd stapte hij onverwachts een vergadering binnen. Tijdens een specifiek overleg zat ik naast de directeur en was ik in een keer afgeleid. De junk stormde binnen en zei dat zijn geld op was. Meneer Becker vroeg zich af waar het vorige geld gebleven was, waarop de junk antwoordde dat hij voor dat geld een nieuw trainingspak had gekocht. Meneer Becker zei prompt dat hij nog steeds zijn oude trainingspak aan had. Waarop de Junk, zonder te spreken, zijn trainingspak (tijdens de vergadering) uit deed. Daaronder bleek het nieuwe trainingspak te zitten. Toen het oude pak uit was, besloot hij de nieuwe ook uit te doen. Gelukkig was de directeur zo snel om hem hierin tegen te houden. De directeur gaf hem nog eens 50 euro, maar de Junk nam het niet aan en liep briesend weer weg. Op dat moment keerde Becker zich om en zei iets in de trant dat het toch niet te geloven was. “Maar ja”, voegde Becker er aan toe, “op zijn minst hebben we nu iets ‘leuks’ om over te praten”. Ik vroeg even door en Becker zei: “ja hij is het huisdier van de instelling. Ik heb seks met hem en hij doet hier soms gekke dingen. Prachtig op die manier praat iedereen over de junk. Iedereen vraagt elkaar of ze weten wat hij nou weer gedaan heeft. Super, mensen vergeten dan, blijkbaar, in eens dat ze last van jicht of eenzaamheid hebben”.

Ofwel Becker was er bewust van de mensen een verhaal moeten hebben, en als je er niet voor zorgt dat het spraakmakende verhalen zijn, is de kans groot dat zaken als eenzaamheid en pijn de onderwerpen van het gesprek waren. Overigens was er ook ruimte voor het goede gesprek met een raadpersoon. Daar konden nu juist de gesprekken over eenzaamheid, angst en pijn terecht, immers, zo redeneerde Becker, dat kan je beter in de handen van een professional laten, toch?

Het herinneringsmuseum

In een later stadium had Becker weer een nieuw idee. Hij wilde een nieuw middel om mensen een verhaal (terug) te kunnen geven. Hij maakte in zijn hoofdvestiging een herinneringsmuseum. Becker was een grote verzamelaar. Hij ging vaak rommelmarkten en bazaars af om dingen uit zijn jeugd te kopen.Wanneer hij bijvoorbeeld een koffiekan kocht, dan kocht hij er verschillende. Al deze koffiekannen zette hij vervolgens in het museum. Dit museum werd door allerlei ouderen bezocht. Het wonderbaarlijke gevolg was, dat mensen met Alzheimer, geheugenverlies en sterke vormen van achteruitgang, hier ook weer helemaal opbloeiden. Mensen gingen kijken en zoeken of hun oude koffieblik er misschien ook tussen zat. Mensen raakten daardoor met elkaar, hun bezoek en de verzorgers in gesprek over hoe het vroeger was. Heerlijk allemaal herinneringen ophalen in het herinneringsmuseum. Het museum was een organisch museum, zo kwam er steeds meer bij. Na een korte tijd verdween er ook iets, namelijk de oude wc-potten. Vele mensen herinnerden de oude wc’s met doortrektouwtjes. Het resultaat was niet alleen dat ze hier boeiende verhalen over hadden, sommigen gingen bij wijze van ingeprogrammeerde routines ook gebruik van deze wc’s maken. Jammer genoeg waren ze niet aangesloten op de riolering. Vanzelfspekend had dit extra gevolgen voor het personeel.

Het herinneringsmuseum is een extra reden waarom de bewoners zich gelukkiger voelen dan in andere instellingen. Simpel omdat ze (weer) een verhaal te vertellen hadden.

Humanitas en het menselijk geluk

Humanitas stond bekend als een zeer goede organisatie. Humanitas kreeg dan ook erkenning en lof van voormalig premier Jan Peter Balkenende en Rita Verdonk, Dr. Prof Harry Kunneman, Dr. Prof Hugo Letiche en Dr. Prof Alexander Maas en tevens het Humanistisch Verbond en de Universiteit voor Humanistiek. Respectvolle namen en instituten.

Daarnaast werd het corporate verhaal over Humanitas naar buiten goed verteld.  Hans Becker gaf bijvoorbeeld minstens elke 2 weken een lezing, en dat is behoorlijk veel voor een bestuurder! Hij kwam vaak op de televisie en deelde hij de ruimte met andere bestuurders en verzorgers van verschillende zorginstellingen.

Intern werd er, zoals we konden lezen, ook gezorgd voor een goed verhaal voor de ouderen. Deze ouderen hadden iets om over te praten! Het was er alles behalve saai. Daarbij gaven de bewoners aan dat zij gelukkig zijn dat ze in Humanitas verblijven.

Goed werk, waar waarden en kwaliteit verbonden worden

Het beeld is rond, de verhalen van de ouderen zijn zeer goed en de verhalen in de buitenwereld zijn ook goed. Dus we kunnen zeggen dat de meeste mensen een zeer goed gevoel bij de naam Humanitas hebben. Daarbij hebben de mensen goede beelden en goede oneliners in hun hoofd. Geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars, ofwel de beste verhalenvertellers. Goed werk heeft te maken met het leven van waarden waar je achterstaat, waarden die een sfeer van succes en kwaliteit bevorderen.

Het gevaar is wel om door de goede verhalen over een organisatie zicht te verliezen op de interne organisatiedynamiek. Geschiedenis wordt immers geschreven door de overwinnaars en de ‘overwinning’ maakt dat we soms geschiedenis en daarmee de (collectieve) ervaringen herschrijven. Door de kracht van storytelling kan het gebeuren dat de interne organisatiedynamiek vergeten wordt en dat daarmee de werksfeer en het niveau van de interne organisatie om laag gaat. Helaas is er al zo weinig aandacht voor de interne organisatiedynamiek, met alle gevolgen van dien. Daarom is het belangrijk om naast storytelling ook zicht op de interne organisatiedynamiek te houden.

De interne organisatiedynamiek

Storytelling en de interne organisatiedynamiek hebben een sterke invloed op elkaar. Wanneer de interne organisatiedynamiek één is waar veel strijd is en waar besluiten moeizaam verlopen en vele politieke spelletjes zijn, dan heeft dat zijn weerspiegeling in het schaduwverhaal. Elk bedrijf heeft een schaduwverhaal; een verhaal wat uit roddels en negatieve zaken bestaat. Wanneer we bijvoorbeeld naar McDonalds kijken is dat verhaal duidelijk; het is een verhaal dat gaat over slechte voeding en mensonvriendelijke organisatie inrichting. Dit negatieve verhaal wordt ‘gevoed’ door ervaringen van mensen en de berichten over de strikte mechanistische protocollen voor de werknemers. De werknemers hoeven zo niet het verhaal te vertellen, het wordt zo voor hen verteld. Dat de werknemers zoveel gestructureerde handelingen moeten verrichten om het de klant naar de zin te maken, is iets wat voor de meeste mensen niet als prettig in de oren klinkt.

De eerste stappen voor succesvolle storytelling

Krachtige vormen van storytelling werken beter wanneer dit in samenwerking met het verbeteren van de interne organisatiedynamiek gaat. Deze afstemming en combinatie is het recept voor goed werk in kwalitatief en moreel opzicht. Iemand die zulke processen kan initiëren noemen we een Architect van de Toekomst.

Een ‘architect van de toekomst’ verbindt idealen, ideeën en mensen met elkaar om samen in co-creatie te komen tot duurzame organisaties. De training The Science of Systems helpt om een evenwichtige balans tussen storytelling en een interne organisatiedynamiek te krijgen. Tijdens een training Architects of Good Work, krijg je de tools om als bestuurder, directie, adviseur, ondernemer of manager je organisatie, bedrijf of deelorganisatie naar een ongekende hoogte te brengen. Voor wie de menselijke maat belangrijk vindt en voor wie bij wil dragen aan duurzame en integere organisaties kan zich nu inschrijven voor een training of mee doen aan een lezing Normatieve Professionalisering of Politiek Beïnvloeden. Kijk op de agenda voor de eerst volgende lezing en training.

Footer

Contact

E-mail: info@coreconnections.nl

Telefoon: 085-0608860

Privacy & Cookies

  • Privacyverklaring
  • Cookiestatement
Copyright © 2011 – 2025 Core Connections · Site door buro KREAS